Z perspektywy Asystenta Pracodawcy - rozmowa z Katarzyną Wronowską-Białecką

Asystenci Pracodawcy na co dzień wspierają pracodawców w procesach zatrudnieniowych osób z niepełnosprawnościami. Nasz zespół tworzą specjaliści z wieloletnim stażem w realizacji działań reintegracyjnych. Swoim doświadczeniem i przemyśleniami zgodziła się na forum naszego bloga podzielić jedna z Asystentek Pracodawcy - Katarzyna Wronowska-Białecka. Zapraszamy do lektury!

1. Jak długo pracujesz już z osobami z niepełnosprawnością (OzN)?

Od 8 lat zajmuję się pracą terapeutyczną, a w szczególności działaniami mającymi na celu aktywizację społeczną i zawodową osób z chorujących psychicznie oraz z niepełnosprawnością psychiczną.

2.Czy podczas swojej pracy z OzN zauważyłaś u tych osób dużą chęć pracy zawodowej?

Obok pytania „dlaczego warto pracować ?” co najmniej równie często osoba niepełnosprawna pyta „czy wolno mi pracować ?”. Takim wątpliwościom sprzyja sam termin „niepełnosprawność”, ale przede wszystkim nietrafione określenie, którym posłużono się w orzecznictwie ZUS. Można mieć wrażenie, że już samym staraniem się o pracę osoba „całkowicie niezdolna do pracy” staje się potencjalnym przestępcą. Nie to jednak powinno być tutaj przedmiotem naszych rozważań. Warto jednak podkreślić – bez żadnych wątpliwości - osoba niepełnosprawna może  CHCE i powinna pracować, mimo posiadania niefortunnie nazwanego orzeczenia o „całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji”. Osoba niepełnosprawna nie składa się bowiem z samej tylko choroby, a praca jest najlepszą formą rehabilitacji i odzyskiwania zdrowia.

3.Czy twoim zdaniem z każdym stopniem niepełnosprawności mogą odnaleźć swoje miejsce na rynku pracy?

Wiele mówi się o konieczności podejmowania pracy przez osoby z niepełnosprawnością. Realia są takie, że niektórzy, zwłaszcza w małych miejscowościach, mogą o niej jedynie pomarzyć. Pracy dla wszystkich chętnych nie ma, a zawsze warto o nią zawalczyć. Orzeczenie o niepełnosprawności nie jest wyrokiem. 

Pierwsza na świecie tymczasowa kawiarnia, w której pracują ludzie ciężko sparaliżowani, powstała w Tokio. Potrawy serwują w niej roboty sterowane i kontrolowane przez leżących pracowników.

Są już na świecie – również w Polsce – kawiarnie prowadzone przez ludzi z niepełnosprawnościami.  Kawę serwują tam kelnerzy– osoby z zespołem Downa, lżejszymi odmianami autyzmu czy chorobami psychicznymi. Coraz więcej osób z wszelkiego rodzaju niepełnosprawnościami znajduje płatne zajęcie. Wiadomo już, że praca to jedna z najbardziej efektywnych metod terapii i sposób na włączanie w życie społeczne.

4. Jakie wartości, wg ciebie, mogą wnieść do firmy OzN?

Zdaniem coraz większej liczby pracodawców, obecność w zespole osoby z niepełnosprawnością pozytywnie wpływa na innych pracowników. Mniej zwracają uwagę na swoje ograniczenia, bo jeśli ktoś taki może pracować, to oni tym bardziej. Dodatkowo, załoga w firmie staje się bardziej empatyczna, ludzie zaczynają inaczej na siebie patrzeć, pomagają sobie, nie skupiają się jedynie na swojej pracy, lecz pracują bardziej zespołowo.

Są też korzyści finansowe. Pracodawca poprzez zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością może liczyć na:

• miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego – pracodawcy przysługuje ze środków PFRON miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego zaliczonego do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności w kwocie odpowiednio: 1800 zł, 1125 zł i 450 zł. Kwoty te zwiększa się o 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych;
• zwrot kosztów związanych z przystosowaniem stanowisk pracy i pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb niepełnosprawnego pracownika, a także kosztów adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w zakładzie pracy oraz zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
• zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia;
• zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego;
• zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy oraz szkolenia pracownika pomagającego;
• zwolnienie z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

5.Co jest największą barierą dla OzN w znalezieniu pracy ?

Pytanie ważne, w rozmowach  z dość liczną grupą OzN , zaskoczyło mnie tak dużo przykładów. Wszystkie razem ułożyły się w pewien obraz rynku pracy osób z niepełnosprawnością, do którego dostępu broni szereg barier:

• podejście pracodawców
• podejście pracowników, współpracowników
• brak wsparcia i tu dodam jak ważna jest rola Trenera/ asystenta  pracy 
• wykształcenie
• ambicje kontra rzeczywistość
• pułapka rentowa
• rzeczywistość w małych miejscowościach
• dostępność infrastruktury i transportu
• pseudo Zakłady pracy chronionej 

Oczywiście, że znajdą się ludzie, którzy naprawdę pracować nie chcą, jak w każdej grupie zawodowej. Niestety w wielu indywidualnych przypadkach wciąż jest zbyt wiele  barier, aby OzN mogli pracować. Ludzie wracają z przystosowanych dla osób niepełnosprawnych szkół w rodzinne środowisko, które już przystosowane nie jest.

7. Czy OzN z którymi pracowałaś/pracujesz spotykają się z dyskryminacją na rynku pracy? 

Tak, powodem niezatrudniania  osób z niepełnosprawnością jest ukryta dyskryminacja i stereotypy. Mam nadzieję, że pracodawcy poszukujący pracowników otworzą się na osoby z niepełnosprawnością. Tym bardziej że duży odsetek osób niepełnosprawnych posiada wyższe wykształcenie i odpowiednie kwalifikacje.

8. Czy zauważyłaś, że w ostatnich latach zmieniło się coś w kwestii zatrudniania OzN?

Coraz więcej osób niepełnosprawnych jest aktywnych zawodowo. Sytuacja nadal nie jest idealna, ale zarówno wskaźnik aktywności zawodowej, jak i wskaźnik zatrudnienia osiągnęły w trzecim kwartale ubiegłego roku rekordowe wartości. I choć trendy są pozytywne, to aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych pozostaje sporym wyzwaniem.

W tym miejscu warto powiedzieć o instrumentach wsparcia, które wspomagać mają zatrudnienie osób niepełnosprawnych, a które funkcjonują na gruncie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Ich głównym celem jest wyrównanie szans oraz umożliwienie osobom niepełnosprawnym znalezienia trwałego i satysfakcjonującego zatrudnienia a więc przeciwdziałanie dyskryminacji tych osób na rynku pracy.

Instrumenty aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych dzielą się na adresowane bezpośrednio do tych osób jak i do pracodawców i przedsiębiorców zatrudniających (bądź zainteresowanych) ich zatrudnieniem.

Dziękuję za rozmowę

(AP)

Zdjęcie autorstwa Tirachard Kumtanom z Pexels